Odessa inwestuje w literaturę

„Chcę” – pisał James Joyce – „sportretować Dublin w całości, tak na wypadek, gdyby pewnego dnia zniknął z powierzchni Ziemi, dalej istniał na karach mojej powieści”. Od tamtej pory minęło 100 lat, Dublin ma się całkiem dobrze, a co roku tysiące turystów pielgrzymuje do stolicy Irlandii, żeby podążać śladami Leopolda Blooma, bohatera najsłynniejszej powieści Jamesa Joyca. Na tym polega siła wielkiej literatury.

W ten sposób Birmingham przyciąga fanów trylogii Tolkiena, Paryż miłośników Victora Hugo, Sztokholm Stiega Larssona, a Odessa Izaaka Babla. W tym zestawieniu Odessa jest miejscem szczególnym, bo w przypadku Babla nie chodzi tylko o turystyczną atrakcję, ale to miasto literaturą żyje. Jak wielkim kultem mieszkańców otoczony jest autor „Opowiadań Odeskich”, można przekonać się podczas organizowanych tu dni Babla. Odczytywane na głos fragmenty jego kultowych opowiadań z tomu „Armia Konna” rozbrzmiewają jednocześnie po japońsku, rosyjsku, norwesku, angielsku czy niemiecku.

Babel w tym mieście przeżył większość swojego życia, ale to nie był jedyny opis miasta. Odessa to także Anna Achmatowa, Sasza Czorny, czy Ze’ev Żabotynski. W Odessie bywali Puszkin, Gogol, Tołstoj, Czechow, a nawet Mark Twain. Ale czy to wystarczy, by miasto mogło aspirować do miana literackiego parnasu? Zwłaszcza gdy współcześni odescy pisarze, jak Ilya Kaminsky czy Boris Dralyuk raczej stąd uciekają, by pracować za granicą. Miastu trudno będzie konkurować z Edynburgiem, pierwszym na świecie miastem literatury UNESCO, z jego Muzeum Pisarzy i prestiżowymi targami książki, z Paryżem z jego literackimi gwiazdami, czy choćby z Petersburgiem, gdzie można chodzić śladami Dostojewskiego, Nabokowa, Pasternaka i Mandelsztama. Odessa robi jednak, co może. Od 2015 cyklicznie organizuje Międzynarodowy Festiwal Literatury. W 2016 r. ponad tysiąc autorów w wieku od 6 do 60 lat uczestniczyło w IV Odeskim Międzynarodowym Festiwalu Literatury Dziecięcej. W sierpniu, w ramach XX targów książki „Zielona fala” zorganizowano łącznie 85 wydarzeń artystycznych w 11 różnych lokalizacjach, oferując literackie maratony, wieczory poetyckie, dyskusje, warsztaty kreatywne i letnie teatry.